Τι είναι το λεμφοίδημα;

Το λεμφοίδημα είναι μια ιατρική οντότητα που πλέον απασχολεί όλο και περισσότερους ανθρώπους, ειδικότερα στις δυτικές κοινωνίες όπου η θεραπεία με ακτινοβολία σε κακοήθειες αποτελεί κλινική πρακτική.

Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είναι πολύ λίγα,δυσμορφικά ή μη λειτουργικά και καθιστούν την μεταφορική ικανότητα ανεπαρκή να απομακρύνει το λεμφικό φορτίο(μηχανική ανεπάρκεια).

Αυτό συνήθως οδηγεί το υγρό και πρωτεϊνικό φορτίο στον μεσοκυττάριο χώρο και στα κλινικά χαρακτηριστικά του λεμφοιδήματος.

Εαν το λεμφοίδημα προκληθεί στο εντερικό τοίχωμα, διαταράσσεται η απομάκρυνση των λιπαρών μακράς αλυσίδας στην περιοχή των εντερικών λεμφαγγείων

Λεμφοίδημα και συμπτώματα

Το λεμφοίδημα μπορεί να είναι γενικευμένο ή μπορεί να επηρεάσει μόνο συγκεκριμένες περιοχές και όργανα του σώματος.

Τα αρχικά στάδια του λεμφοιδήματος χαρακτηρίζονται απο ένα μαλακό, εύκολο να κινηθεί εντυπωματώδες οίδημα.

Ωστόσο, η παρουσία μόνο του οιδήματος δεν είναι αρκετή για τη διάγνωση του λεμφοιδήματος.

Εάν το λεμφοίδημα υπάρχει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, γίνεται αυξανόμενα δύσκολο να δημιουργηθεί εντύπωμα στον ιδιαίτερα πολλαπλασιασμένο συνδετικό ιστό.

Η μακροπορόθεσμα αυξημένη συγκέντρωση πρωτεϊνών στον μεσοκυττάριο χώρο οδηγεί σε πάχυνση του δέρματος και πολλαπλασιασμό του συνδετικού ιστού μέσα σε διάρκεια μηνών ή και χρόνων.

Αυτό μπορεί να προσδιοριστεί στο άκρο, συγκρίνοντας, τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ανασηκωθεί μια πτυχή του δέρματος σε ένα οιδηματώδες άκρο σε σχέση με το άλλο, ιδιαίτερα στη ραχιαία επιφάνεια του 2ου δακτύλου του ποδιού ή στον δείκτη του χεριού.

Αυτό το τέστ της πτυχής του δέρματος ονομάζεται σημείο Stemmer. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτό γίνεται έκδηλο με τα λεγόμενα κυβοειδή δάκτυλα, τα οποία είναι τόσο σκληρά που η πτυχή του δέρματος δεν μπορεί να σηκωθεί καθόλου.

Το σημείο Stemmer θεωρείται μια πρωταρχική ένδειξη λεμφοιδήματος και εαν είναι θετικό, μπορεί να θεωρηθεί ως 100% απόδειξη λεμφόστασης.

Ωστόσο, ένα αρνητικό σημείο Stemmer δεν αποκλείει την παρουσία λεμφοιδήματος. Για παράδειγμα μπορεί ο ασθενής να έχει δευτερογενές λεμφοίδημα με πρόσφατη έναρξη όπου το οίδημα δεν έχει φτάσει ακόμη στο χέρι ή το πόδι (λανθασμένα αρνητικό σημέιο stemmer).

Είδη λεμφοιδήματος

Πρωτοπαθές λεμφοίδημα, είναι η λιγότερο συχνά εμφανιζόμενη μορφή. Εκδηλώνεται σε παιδική εως εφηβική ηλικία χωρίς να υπάρχει κάποιος τραυματισμός ή επέμβαση. Αντιθέτως οι λόγοι είναι γεννετικοί. Αυτό σημαίνει πως ο ασθενής έχει μια εκ γενετής προδιάθεση, με έλλειψη ή ελλιπή διαμόρφωση λεμφαδένων σε μια περιοχή. Έτσι με μια συνήθως ασήμαντη αφορμή (ένα διάστρεμμα ή ένα τσίμπημα κουνουπιού) επέρχεται ένα οίδημα που δεν απομακρύνεται απο το αδύναμο λεμφικό σύστημα. Αυτή είναι και η απαρχή στο πρωτογενές λεμφοίδημα που κατα τα άλλα διέπεται απο τους ίδιους κλινικούς και θεραπευτικούς κανόνες του λεμφοιδήματος.

Δευτεροπαθές λεμφοίδημα, η συχνότερη μορφή που συναντούμε στην κλινική πράξη. Προκαλείται μετά απο πολύ σοβαρό τραυματισμό, χειρουργείο αφαίρεσης κακοήθειας ή ακτινοβολίες. Ουσιαστικά στην παθούσα περιοχή καταστρέφεται ή αφαιρείται ένα σημαντικό κομμάτι του λεμφικού δικτύου. Αν αυτή η απώλεια λεμφικού ιστού έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να απομακρυνθεί επιτυχώς το λεμφικό φορτίο, επέρχεται ένα μόνιμο πλέον οίδημα. Εφόσον το οίδημα αυτό παραμείνει, ονομάζεται πλέον λεμφοίδημα και διέπεται απο όλους τους κλινικούς και θεραπευτικούς κανόνες που ορίζει το πρωτόκολλο διαχείρισης του λεμφικού φορτίου απο εξειδικευμένο θεραπευτή.

Βαθμοί σοβαρότητας λεμφοιδήματος

Το λεμφοίδημα, όπως και οι περισσότερες παθήσεις, διέρχεται απο διάφορα στάδια επιδείνωσης και σοβαρότητος.

Έτσι αρχικά έχουμε το λεμφοίδημα 1ου βαθμού. Σε αυτή την περίπτωση το οίδημα είναι μαλακό, αφήνει εντύπωμα κατα την πίεση ενώ μπορεί στα αρχικά στάδια ακόμα και με απλή ανάρροπη θέση να απομακρυνθεί (πχ στον ύπνο)

Εφόσον το λεμφοίδημα παραμεληθεί,μοιραία θα περάσει στο 2ου βαθμού οίδημα. Εδώ έχουμε σκλήρυνση του οιδήματος, έντονη διόγκωση, δημιουργία ινώδους ιστού και πιθανές εξελκώσεις. Δεν απομακρύνεται πλέον με ανάρροπη θέση και χρήζει άμεσης λεμφικής παροχέτευσης και συμπιεστικής περίδεσης.

Το επόμενο και τελικό στάδιο είναι το 3ου βαθμού. Η διόγκωση πλέον οδηγεί σε έντονες δυσλειτουργίες κινητικότητας και καθημερινότητας, το οίδημα είναι πολύ σκληρό, συνήθως έχουμε εξελκώσεις και ανοιχτές πληγές λόγω διάτασης του δέρματος και σε κάποιες περιπτώσεις και λεμφόρροια.

Οι ανοιχτές πληγές με τη σειρά τους είναι εστίες μόλυνσης, η μόλυνση επιδεινώνει ακόμα περισσότερο το οίδημα ενώ επικίνδυνες καταστάσεις όπως ο ερυσίπελας και η οιδηματώδης κυτταρίτιδα καραδοκούν.Πολλές φορές αυτό το στάδιο ονομάζεται και ελεφαντίαση λόγω της μορφής που παίρνουν τα άκρα.

Πόνος και λεμφοίδημα

Το λεμφοίδημα είναι ανώδυνο, μιάς και πρόκειται για απλή συσσώρευση λεμφικού υγρού.

Ωστόσο πιθανές επιπλοκές και επιμολύνσεις, η μειωμένη κινητικότητα αρθρώσεων και πιθανή μυϊκή ατροφία λόγω ακινησίας μπορεί να προκαλέσουν επώδυνα συμπτώματα.

Έτσι μπορούμε να πούμε πως σε προχωρημένες καταστάσεις ίσως το λεμφοίδημα σε συνδυασμό με άλλα αίτια να γίνει επώδυνο.

Λεμφοίδημα και άσκηση

Τα λεμφαγγεία δεν διαθέτουν μυϊκό ιστό στα τοιχώματα τους.

Επομένως λειτουργούν με βαλβίδες για την μετακίνηση του λεμφικού υγρού.

Όταν αυτό γίνεται σε ανάρροπη θέση η βαρύτητα είναι σύμμαχος του λεμφικού συστήματος και το λεμφικό υγρό εύκολα μετακινείται προς το στήθος ώστε να παροχετευτεί στον μείζον και έλλασον θωρακικό πόρο και να επιστρέψει στην κυκλοφορία μέσω της καρδιάς.

Όταν όμως στεκόμαστε όρθιοι η βαρύτητα δεν ευνοεί την λεμφική κυκλοφορία.

Ένα υγιές δίκτυο τα καταφέρνει μια χαρά απέναντι και στη βαρύτητα με τη χρήση της μυίκής αντλίας και με την απλή ξεκούραση στον ύπνο.

Ένα λεμφικό σύστημα όμως που υπολειτουργεί θα χρειαστεί σίγουρα επιπλέον υποβοήθηση.

Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος είναι η δημιουργία έντονης μυϊκής αντλίας μέσω μυϊκής σύσπασης. Άρα μέσω άσκησης.

Ακόμη προτιμότερη είναι η άσκηση στο νερό, καθώς η πίεση απο το νερό δημιουργεί μια επιπλέον συμπίεση στα τοιχώματα των λεμφαγγείων ευνοώντας την λεμφική κυκλοφορία.

Ο τύπος της άσκησης, η μορφή, ο χρόνος και η ένταση θα πρέπει να συναποφασίζονται απο τον ασθενή(βάσει συμπτωμάτων) και το θεραπευτικό team βάση αξιολόγησης και πορείας του οιδήματος.

Λεμφοίδημα και θεραπεία

Οι ασθενείς στεναχωριούνται όταν ο θεραπευτής εξηγεί πως το λεμφοίδημα δεν θεραπεύεται με βάση τα τωρινά ερευνητικά και κλινικά δεδομένα.

Οφείλουμε να λέμε αυτή την αλήθεια στους ασθενείς ώστε να γνωρίζουν την πραγματικότητα.

Τα καλά νέα είναι όμως πως το λεμφοίδημα διαχειρίζεται.

Αυτό σημαίνει πως με τη σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να παραμείνει σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα και η καθημερινότητα του ασθενούς να είναι επίσης φυσιολογική.

Λεμφοίδημα και διαχείριση

Το λεμφοίδημα διαχειρίζεται είτε χειρουργικά είτε συντηρητικά.

Στο χειρουργικό κομμάτι γίνονται πλέον μεταμοσχεύσεις λεμφαγγείων αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα θετικά. Η συμβουλή απο έναν ειδικό ιατρό θα σας λύσει τις απορίες σχετικά με αυτό το κομμάτι.

Η συντηρητική αντιμετώπιση συνίσταται σε μία μέθοδο που ονομάζεται MLD/CDT και αφορά την λεμφική παροχέτευση δια χειρός απο ειδικά εκπαιδευμένο φυσικοθεραπευτή.

Κάθε συνεδρία παροχέτευσης ακολουθείται απο συμπιεστική περίδεση με ειδικά υλικά και ειδικό τρόπο περίδεσης ώστε να διατηρηθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα μέχρι την επόμενη συνεδρία που συνήθως είναι την αμέσως επόμενη μέρα.

Μετά απο 8-12 θεραπείες το πάσχον μέλος συνήθως έχει παροχετευθεί, έχει έλθει σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα μεγέθους και το αποτέλεσμα αυτο συντηρείται με καθημερινή χρήση συμπιεστικού ενδύματος.

Το συμπιεστικό ένδυμα κατασκευάζεται στα μέτρα του κάθε ασθενούς ξεχωριστά ώστε η συμπίεση να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη.

Ο ρόλος του ενδύματος είναι τριπλός.

Καταρχάς εμποδίζει την επαναδημιουργία οιδήματος, δεύτερον βοηθά το εναπομείνων λεμφικό δίκτυο να επιστρέψει το λεμφικό υγρό στην κυκλοφορία και τρίτον προστατεύει απο μολύνσεις και μικροτραυματισμούς.

Λεμφοίδημα και υλικά διαχείρισης

Όπως ειπώθηκε η συντηρητική φάση διαχείρισης του λεμφοιδήματος είναι αναπόφευκτη και πολύ συγκεκριμένη.

Επομένως είναι σίγουρο πως κάθε ασθενής με λεμφοίδημα θα περάσει απο το στάδιο της συμπιεστικής περίδεσης.

Είναι λοιπόν σημαντικό για το θεραπευτή και τον ασθενή να υπάρχει ένα εξειδικευμένο κατάστημα με υλικά περίδεσης και επιστημονική γνώση καθώς και εμπειρία.

Σε αυτή τη βάση λειτουργεί η Healthaction με υλικά απο τις μεγαλύτερες εταιρείες, άρθρα για το λεμφοίδημα και επιστημονική υποστήριξη.

Λεμφοίδημα στη Healthaction

Η Healthaction διαθέτει τόσο την ποικιλία των υλικών όσο και την επιστημονική γνώση, ώστε να καλύψει οποιαδήποτε ανάγκη προκύψει στην πορεία διαχείρισης, στο λεμφοίδημα και το οίδημα γενικότερα.

Γνωρίζοντας τις αυξημένες ανάγκες των ασθενών με λεμφοίδημα, προσπαθούμε να διατηρήσουμε το κόστος στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα, παρέχοντας ταυτόχρονα υλικά και υπηρεσίες απο τις μεγαλύτερες και πλέον καταξιωμένες εταιρείες στο χώρο.