Ακινησία και πόνος στη μέση – Έννοιες ασύμβατες

Ακινησία – Μια »απαρχαιωμένη» μέθοδος θεραπευτικής αντιμετώπισης

Ο πόνος στη μέση, όπως έχουμε δει και σε προηγούμενο άρθρο μας, είναι μια σχετικά συχνή κατάσταση.

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι θα τον αντιμετωπίσουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους, τουλάχιστον μια φορά.

Τα παλαιότερα πρωτόκολλα θεραπείας συνιστούσαν ακινησία για αρκετές μέρες εως ότου απομακρυνθεί η ενόχληση και ο πόνος.

Η σύγχρονη θεραπευτική κοινότητα ωστόσο έχει καταλήξει να προτείνει ακριβώς το αντίθετο από την ακινησία.

Η συνιστώμενη θεραπευτική λύση στον πόνο της μέσης είναι η ελεγχόμενη κίνηση και η άσκηση.

Γιατί η ακινησία δεν μπορεί να είναι είναι η λύση;

1. Αρθρικές δομές : Η περιοχή της οσφύος (μέση) αποτελείται από ένα σύνολο αρθρικών δομών με ορισμένες ιδιαιτερότητες. Το βασικότερο είναι πως οι οσφυικοί σπόνδυλοι αποτελούν μέρος μιας συνολικής κατασκευής, της σπονδυλικής στήλης. Επομένως η ακινησία στην οσφυική μοίρα της ΣΣ μοιραία θα επηρεάσει αρνητικά και τη θωρακική ή την αυχενική μοίρα, με συνωδά συμπτώματα. Επιπλέον οι σπόνδυλοι συνεργάζονται μεταξύ τους με ένα εκτεταμένο δίκτυο μαλακών ιστών, όπως οι σύνδεσμοι, των οποίων η άρτια κατάσταση και η αιματική θρέψη εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κίνηση.
2. Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι : Αυτά τα ‘’αμορτισέρ’’ της σπονδυλικής στήλης είναι κατασκευές που περιέχουν υγρό. Η αιμάτωση των ιστών και η ανανέωση του υγρού έχουν επίσης να κάνουν με τη φυσιολογική κίνηση και την άσκηση. Η φύση είναι σοφή και κατασκεύασε έτσι το μεσοσπονδύλιο δίσκο ώστε με την απορρόφηση κραδασμών και φορτίων να μπορεί να βρίσκεται σε μια διαδικασία ανανέωσης και θρέψης. Η ακινησία μπορεί μεν να μην επιβαρύνει το μεσοσπονδύλιο δίσκο αλλά δεν προωθεί και τον καθημερινό κύκλο χρήσης και ανανέωσης του μεσοσπονδύλιου υγρού
3. Οστά : και τα οστά, δλδ οι σπόνδυλοι, αιματώνονται και θρέφονται μέσω της συμπίεσης. Η ακινησία δεν προάγει αυτή την λήψη του απαραίτητου φορτίου ώστε να δοθεί  το ερέθισμα για αιμάτωση του σπονδύλου. Ειδικά σε γυναίκες με προχωρημενη οστεοπόρωση μια ακινησία μερικών ημερών μπορεί στην έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες.
4. Περιφερικές αρθρώσεις : το σώμα μας είναι φτιαγμένο για κίνηση. Κάθε μορφή ακινησίας επηρεάζει το σύνολο των μηχανικών κατασκευών και μια ακινητοποίηση λόγω οσφυαλγίας δεν αποτελεί εξαίρεση. Η σύσταση για μακροχρόνια κατάκλιση θα έχει επίπτωση και σε άλλες βασικές δομές όπως το γόνατο, το ισχίο, ο θώρακας κλπ
5. Μυικό σύστημα : το μυϊκό σύστημα διατηρεί την ελαστικότητα και τη δύναμη του μόνο μέσω της μυϊκής σύσπασης και χάλασης. Η λειτουργία του μυός σημαίνει πως αιματώνεται, ανανεώνεται, συσπάται, διατείνεται και έτσι παραμένει υγιής. Η ακινητοποίηση του μυικού συστήματος αλλά και των τενόντων σημαίνει σταδιακή αποδυνάμωση και απώλεια της ελαστικότητας.
6. Όργανα και καρδιά : Είναι αρκετά συχνό ακόμα και σήμερα οι θεραπευτές να εστιάζουν στην τραυματισμένη δομή και να ξεχνούν πως το σώμα είναι ένα σύνολο οργάνων. Η ακινησία για να απομακρυνθεί ο πόνος στη μέση θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην καρδιά, στο ουροποιητικό και στο γαστρεντερικό σύστημα. Επίσης ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει στο φλεβικό σύστημα καθώς είναι γνωστό πως οι φλέβες, ειδικά των κάτω άκρων, υποβοηθούνται σε μεγάλο βαθμό από τη μυική σύσπαση.
7. Ιδιοδεκτικότητα : Όλες οι αρθρώσεις ‘’περιέχουν’’ ένα σύνολο αισθητήριων οργάνων που ονομάζονται ιδιοδεκτικοί υποδοχείς. Αυτές οι ανατομικές δομές κατά την κίνηση ενημερώνουν συνεχώς τον εγκέφαλο για πιθανές  αλλαγές κατεύθυνσης, για απώλεια ισορροπίας, για αλλαγές στην κατανομή φορτίων κλπ ώστε με τις κατάλληλες μυικές συσπάσεις να αποφευχθεί ο τραυματισμός ή η απώλεια ελέγχου της κίνησης (kinetic control). Η ακινησία σημαίνει πως  αυτοί οι υποδοχείς δεν λαμβάνουν ερεθίσματα και έτσι μπορεί με τον καιρό, ειδικά σε μεγάλες ηλικίες, να απωλέσουν τη ‘’μνήμη’’ τους. Είναι χαρακτηριστικό πως ασθενείς με μακροχρόνια κατάκλιση χρειάζονται επανεκπαίδευση στάσης και βάδισης ώστε να μπορέσουν ενταχθούν και πάλι στην καθημερινότητα.
8. Ψυχολογία – πεποιθήσεις : Το τελευταίο κομμάτι που επηρεάζεται σημαντικά είναι η ψυχολογία και οι πεποιθήσεις που δημιουργούνται μετά από μια περίοδο ακινησίας. Ψυχολογικά το άτομο επιβαρύνεται καθώς αναγκάζεται να απομακρυνθεί από καθημερινές συνήθειες. Επιπλέον ο εγκλεισμός και η ακινητοποίηση σε ένα κρεβάτι δημιουργεί σημάδια απογοήτευσης ενώ ο ασθενής αναπτύσει μια φοβία για όλες τις κινήσεις και φυσικά πολύ περισσότερο για την άσκηση. Το χειρότερο όλων είναι πως υιοθετεί την πεποίθηση πως η μέση είναι μια εύθραυστη δομή και έτσι ακόμα και μετά το πέρας της κρίσης πόνου αποφεύγει τις σχετικές δραστηριότητες. Αυτό είναι ένας επίπονος φαύλος κύκλος καθώς η υπερπροστασία της οσφύος οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε απώλεια δύναμης και ελαστικότητας με τελικό αποτέλεσμα τους επανατραυματισμούς και το χρόνιο πόνο. Πολλές φορές δε ο χρόνιος αυτός πόνος είναι περισσότερο αποτέλεσμα της νευροφυσιολογικής ευαισθητοποίησης παρά μιας πιθανής κλινικής ανατομικής οντότητας.

Η ελεγχόμενη κίνηση είναι η λύση

Το σώμα μας είναι μια θαυμαστή εμβιομηχανική κατασκευή ικανεί να μας κινεί με τελειότητα ακόμα και υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες. Η ακινησία ουσιαστικά βλάπτει το σώμα και θα πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητη όπως πχ μετά από ένα κάταγμα σπονδύλου.

Οι σύγχρονοι θεραπευτές προάγουν τη σωστή και μελετημένη κίνηση και την άρτια υπολογισμένη ενδυνάμωση ακόμα και σε μια μέση που πονά.

Έτσι και αλλιώς το σώμα μας σχεδόν πάντα βρίσκει τον τρόπο να ιαθεί, ας μην του βάζουμε επιπλέον εμπόδια.

Μοροχλιάδης Στέφανος

Φυσικοθεραπευτής Bcs, MT, RT, Formthotics specialist