Πόνος στη μέση – 9 βασικές πληροφορίες

1.Που μπορεί να οφείλεται ο πόνος στη μεση;

O πόνος στη μέση, γνωστός και ως οσφυαλγία, μπορεί να έχε ορθοπεδική, νευρολογική, ρευματική φύση ή και συνδυασμό αυτών.

Η πρώτη και βασική αιτία είναι συνήθως ένας τραυματισμός.

Ο τραυματισμός μπορεί να αφορά μια υπερβολική καταπόνηση των σπονδυλικών δομών (μεσοσπονδύλιος δίσκος, σπονδυλικές αρθρώσεις,συνδεσμικά στοιχεία).

Άλλες πάλι φορές ο τραυματισμός μυϊκών κατασκευών με τη μορφή θλάσης ή μυϊκού σπασμού πχ σε έντονη αλλαγή θερμοκρασίας (η γνωστή ψύξη) θα δώσει έντονο πόνο στη μέση.

Συχνή αιτιολογία είναι μια προυπάρχουσα κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου που πλέον ξεπέρασε τα όρια της ασυμπτωματικότητας και πιέζει νευρικές ρίζες δίνοντας μαζί με τον πόνο και νευρολογικά σημεία (μούδιασμα, αδυναμία).

Επίσης ορισμένες φορές, ειδικά σε περιπτώσεις γυναικών με οστεοπόρωση ή άλλα μεταβολικά νοσήματα, μπορεί να έχουμε ως και μικρά σπονδυλικά κατάγματα που είναι εξαιρετικά επώδυνα.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο πόνος στη μέση είναι αποτέλεσμα άλλων χρόνιων καταστάσεων όπως ρευματικών παθήσεων, σπονδυλαρθρίτιδας, δημιουργίας οστεόφυτων από μεταβολικές ανωμαλίες ή συχνούς τραυματισμούς του ίδιου σημείου.

Τέλος υπάρχουν κάποιες πιο σπάνιες αιτιολογίες όπως οι κακοήθειες του μυελού των οστών, πολλαπλό μυέλωμα κλπ.

Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να κάνετε μόνοι σας τη διάγνωση.

Είναι πολλές οι φορές που ο ασθενής νόμιζε πως ήξερε τι είχε βασιζόμενος σε προηγούμενα επεισόδια πόνου, ωστόσο η αιτιολογία πλέον είχε διαφοροποιηθεί. Η άποψη ενός ειδικού θεραπευτή θα σας δώσει τη σωστή διάγνωση.

2.Οξύς vs Χρόνιος πόνος στη μέση

Όπως  σε όλες τις περιπτώσεις πόνου θα πρέπει να διαχωρίσουμε αν ο πόνος είναι οξύς, δηλαδή οφείλεται σε κατοπινό τραυματισμό και δεν έχει ιστορικό, ή είναι χρόνιος  οπου πρόκειται για έναν πόνο που υπάρχει στη ζωή του ασθενούς από παλαιότερα και απλά τώρα είναι σε έξαρση.

Είναι πολύ σημαντικό επομένως να γίνεται σωστή λήψη ιστορικού από τον επαγγελματία υγείας, σωστή αξιολόγηση και ξεκάθαρη διάγνωση ώστε να αποφύγετε τις ‘’μαντεψιές’’ που θα σας ταλαιπωρήσουν με άσκοπες θεραπείες και θα σας σπαταλήσουν χρόνο και χρήματα.

Εφόσον ο πόνος στη μεση συνοδεύεται από νευρολογικά σημάδια όπως μούδιασμα στα κάτω άκρα, θα πρέπει ακόμα πιο επιτακτικά να επισκεφτείτε έναν ορθοπεδικό ώστε να προλάβετε περαιτέρω τραυματισμούς και βλάβες.

3.Δεν είστε η εξαίρεση, είστε ο κανόνας.

Τα στατιστικά, ειδικότερα στην σημερινή εποχή της καθιστικής ζωής, είναι αμείλικτα.

Ο πόνος στη μέση θα παρουσιαστεί τουλάχιστον μια φορά σε ένα ποσοστό 80% των ενηλίκων.

Επίσης είναι γεγονός πως όλοι μας όσο μεγαλώνουμε έχουμε τουλάχιστον μια κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, η οποία ίσως μας δώσει κάποια στιγμή συμπτωματολογία πόνου.

Είναι χαρακτηριστικό πως σε νεκροψίες έχουν αποκαλυφθεί κήλες σε άτομα που δεν διαμαρτυρήθηκαν ποτέ για πόνο σε εκείνο το σημείο που εβρίσκονταν οι ανατομικές αλλοιώσεις.

Επομένως αν σας πιάσει πόνος στη μέση μην κάνετε μόνοι σας υποθέσεις, μην ακούτε τι φάρμακα πήρε ο γείτονας και μην αισθάνεστε ότι συνέβει μόνο σε εσάς.  Είστε στην πλειοψηφία και απλά χρειάζεστε τη βοήθεια ενός ειδικού επαγγελματία υγείας, ορθοπεδικού ή φυσικοθεραπευτή.

4.Τι μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο στη μέση;

Καταρχάς θα πρέπει να κάνετε μόνοι σας μια μικρή αναδρομή στις τελευταίες 4-5 μέρες και να αναλύσετε τι διαφορετικό μπορεί να κάνατε. Αν πχ διαπιστώσετε ότι κάνατε δουλειές στον κήπο, μην επιχειρήσετε να τελειώσετε εκείνη τη μεταφύτευση που έμεινε στη μέση.

Το πιο πιθανό είναι πως θα πονέσετε ακόμα περισσότερο και ίσως έναν μέτριο τραυματισμό τον μετατρέψετε σε σοβαρό.

Είναι καλό να έχουμε στο μυαλό μας πως ο πόνος είναι »σύμμαχος» μας.

Το σώμα δεν έχει άλλο τρόπο να μας εξηγήσει πως φτάσαμε στα όρια, αφού με τις μικροενοχλήσεις δεν τα κατάφερε.

Ένας βασικό παράγοντας που μπορεί να μεγενθύνει τον πόνο είναι το άγχος και το στρές.

Δεν ωφελεί να πανικοβληθούμε, δεν ωφελεί να κάνουμε καταστροφολογικά σενάρια και σίγουρα δεν αποτελέι λύση να κάνουμε ότι λέει η google.

Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το σώμα μας αποτελεί ένα άριστο μηχανικό σύνολο κατασκευών. Αυτό σημαίνει πως πάντα υπάρχει μια στάση με την οποία τα συμπτώματα αρχίζουν να μειώνονται έστω και σε μικρό βαθμό.

Οφείλουμε να διατηρήσουμε αυτές τις στάσεις/κινήσεις εως ότου καταλαγιάσει ο συναγερμός του πόνου.

Κάθε άλλη προσπάθεια για συνέχιση της δραστηριότητας θα εντείνει τον πόνο. Φυσικά εξυπακούεται ότι αποφεύγουμε οποιαδήποτε έντονη μυϊκή σύσπαση της περιοχής, όπως με το σήκωμα βάρους ή την επίκυψη ή οποιαδήποτε απότομη κίνηση και αλλαγή κατέυθυνσης.

5.Τι μπορώ να κάνω όταν με πιάσει ο πόνος στη μέση;

Λίγες μέρες ξεκούρασης σε συνδυασμό με αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως ιβουπροφαίνη, ναπροξένη ή ακεταμινοφαίνη επαρκούν σε αρκετές περιπτώσεις.

Σε ορισμένους ασθενείς, αποτελεσματική είναι και η εφαρμογή ζέστης ή κρύου στην περιοχή.

Δεν υπάρχει ιατρική απάντηση για το αν είναι καλύτερο το ζεστό από το κρύο, αφού εξαρτάται από τον ασθενή.

Οι διατάσεις και ασκήσεις που ανακουφίζουν από τον πόνο μπορούν να αποδειχθούν σωτήριες ή καταστροφικές, αναλόγως με την άσκηση και την αιτία που προκαλεί τον πόνο. Αν επιλέξετε να το κάνετε μόνοι σας, παίζετε με τις πιθανότητες.

Για ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, συνιστώνται οι κινήσεις ‘’90-90’’ και η άσκηση »κρέμασμα της κοιλιάς».

Η πρώτη αφορά την ύπτια θέση (ξαπλωτή) στο πάτωμα με τα πόδια να σχηματίζουν γωνίες 90 μοιρών στα ισχία και στα γόνατα. Φυσικά θα χρειαστεί να ακουμπήσετε τα πόδια σε μια καρέκλα ώστε να είναι εντελώς χαλαρά.

Η έταιρη άσκηση αφορά στην τετραποδική στάση και στο κρέμασμα της κοιλιάς ώστε να χαλαρώσει το μυϊκό σύστημα και να αποφευχθούν επιπλέον μυϊκές συσπάσεις.

Μιάς και μιλήσαμε για φάρμακα θα πρέπει να έχουμε υπόψιν πως τα αναλγητικά απλά καλύπτουν το πρόβλημα συνήθως ενώ αρκετές φορές η μακροχρόνια λήψη τους οδηγεί σε μειωμένη εως και μηδενική επίδραση.

Επίσης καλό είναι να ενημερώνουμε τον θεραπευτή αν λαμβάνουμε φάρμακα ώστε να μπορεί να αξιολογήσει και να επαναξιολογήσει σωστά τα συμπτώματα στη διαδοχικότητα μιας θεραπείας.

6.Ποιόν γιατρό θα πρέπει να επισκεφτώ αν ο πόνος στη μέση επιμένει;

Οι ιατρικές ειδικότητες που ασχολούνται με τον πόνο της μέσης είναι αρκετές.

Οι ορθοπεδικοί χειρούργοι αντιμετωπίζουν πολλά περιστατικά και συνήθως δίνουν τις κατάλληλες συμβουλές για το τι πρέπει να κάνει ο ασθενής.

Ωστόσο, οι περισσότεροι εξ αυτών ειδικεύονται περισσότερο στις χειρουργικές επεμβάσεις αρθρώσεων.

Περίπου 1 στους 50 ασθενείς χρειάζεται χειρουργική επέμβαση αλλά δεν πρέπει να το σκέφτεστε παρά μόνο αν τουλάχιστον ένας ή (καλύτερα) δύο ειδικευμένοι γιατροί σας το έχουν προτείνει.

Οι νευρολόγοι συνήθως θεραπεύουν την «κακή μέση» με στεροειδή.

Αν και αποτελεσματικά, μπορούν να έχουν κάποιες αρκετά σοβαρές παρενέργειες. Αν ο πόνος είναι μεγαλύτερος στα πόδια απ’ ό,τι στη μέση, ή αν αισθάνεστε αδυναμία στα κάτω άκρα, ο νευρολόγος είναι μάλλον η καταλληλότερη ειδικότητα.

Σε γενικές γραμμές, ο φυσίκοθεραπευτής/φυσίατρος είναι ο πλέον αρμόδιος. Οι φυσίατροι κάνουν τα πάντα εκτός από το να χειρουργούν και η ιατρική εκπαίδευσή τους περιλαμβάνει τη διάγνωση μιας ταλαιπωρημένης μέσης. Οι φυσικοθεραπευτές έχουν όλη τη γνώση ώστε με χειρισμούς και φυσικά μέσα να επαναφέρουν – αποκαταστήσουν τη λειτουργικότητα.

Οι παθολόγοι επίσης βλέπουν πολλούς ασθενείς με πρόβλημα στη μέση.

Μπορούν να «γράψουν» όλες τις κατάλληλες εξετάσεις και φάρμακα, καθώς και φυσικοθεραπεία, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι σε θέση να κατευθύνουν την πορεία της φυσικοθεραπείας εξίσου καλά όσο ένας ορθοπεδικός ή ένας φυσίατρος.

Τα καλά νέα είναι ότι οι φυσικοθεραπευτές συνήθως παίρνουν τις ορθές αποφάσεις για το ποια είναι η σωστή συντηρητική αγωγή ώστε να αποφύγετε περιττά φάρμακα, ενέσεις ή χειρουργεία.

7.Πόνος στη μέση και manual therapy

Σίγουρα θα έχετε ακούσει πως η κινητοποίηση με τα χέρια έχει συνήθως θαυματουργά αποτελέσματα.

Η αλήθεια είναι πως όντως τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά αλλα αυτό οφείλεται στο γενικότερο θεραπευτικό μοντέλο που έχει να προσφέρει ένας κύκλος θεραπειών με manual therapy.

Με σημείο αναφοράς τη σχολή Maitland που το θεραπευτήριο μας πρεσβεύει, το σχήμα θεραπείας ξεκινά με αναλυτικό ιστορικό, ενδελεχή αξιολόγηση, βιοψυχοκοινωνική ανάλυση και συνεχίζει με συγκεκριμένο και σαφές θεραπευτικό πλάνο χειρισμών και ασκήσεων.

Φυσικά και οι ίδιοι οι χειρισμοί εφόσον γίνουν με σωστό τρόπο προσφέρουν άμεση ανακούφιση και επαναφορα στη λειτουργικότητα και την κανονικότητα.

8.Ποια άλλα μέσα φυσικοθεραπείας θα με βοηθήσουν;

Ο πόνος στη μέση μπορεί να ανακουφιστεί με συνδυασμό μιας σειράς φυσικών μέσων όπως είναι ο βελονισμός, τα TENS, ο κρουστικός υπέρηχος, η θεραπευτική μάλαξη, η θεραπεία trigger points, το kinetic control και η κινητοποίηση νευρικού ιστού (neurodynamics mobilization)

9.Τελικά ανακουφίστηκα από τις ενοχλήσεις. Πρέπει να κάνω μετά κάτι;

Θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τα εξής : Tο σώμα μας δεν θέλει να πονά, όταν πονά υπάρχει πρόβλημα, το σώμα είναι κατασκευασμένο για κίνηση και όπως όλα τα υλικά έχει ορισμένα όρια αντοχής επιβάρυνσης.

Αν τα μεταφράσουμε όλα αυτά στη δική μας περίπτωση μπορούμε να πούμε πως πρέπει να βρούμε την αιτία του πόνου, να σιγουρευτούμε πως κινούμαστε αρκετά και σωστά, να σκεφτούμε τι μπορεί να κάναμε καθημερινά ώστε να φτάσουμε στα όρια αντοχής το σώμα μας και όλα αυτά να τα διορθώσουμε.

Η συμβολή ενός φυσικοθεραπευτή σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να είναι καθοριστική και πολύ συγκεκριμένη.

Αν εφησυχάσουμε και δεν ακούσουμε το σώμα μας είναι σίγουρο πως στο άμεσο ή πιο μακρυνό μέλλον θα αντιμετωπίσουμε ίδια προβλήματα αλλά με χειρότερη πλέον πρόγνωση και μεγαλύτερους τραυματισμούς και εκφυλίσεις.

Είναι η άσκηση η ενδεδειγμένη λύση ώστε να μην ξαναπάθω τα ίδια;

Η σύγχρονη φυσικοθεραπεία έχει αρχίσει εδώ και αρκετά χρόνια να απογαλακτίζεται από τη χρήση μηχανημάτων τα οποία έτσι και αλλιώς έιχαν αμφίβολη δράση. Πλέον οι θεραπείες περιλαμβάνουν σε ένα μεγάλο βαθμό άσκηση όπως για παράδειγμα το clinical pilates.

Η άσκηση όμως πρέπει να είναι πολύ προσεγμένα επιλεγμένη, με σωστή τεχνική και σωστή ‘’ποσότητα’’. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και Θεραπευτική άσκηση στα πρώτα στάδια της ενδυνάμσωσης και της κινητοποίησης.

Είναι σφάλμα να βασιστεί κάποιος πως σε γενικότητες τύπου : ‘’η άσκηση είναι το μόνο γιατρικό’’ ή »το κολύμπι τα λύνει όλα» και να κάνει τις λάθος ασκήσεις, δημιουργώντας επιπλέον προβλήματα.

Το ίδιο ισχύει και για τις διατάσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο πόνος στη μέση είναι αποτέλεσμα αστάθειας κάποιας σπονδυλικής περιοχής οπότε και απαγορεύεται η διάταση!

Μέχρι λοιπόν να λυθεί ριζικά ο πρόβλημα ο ασθενής οφείλει να ακολουθά ειδικό ασκησιολόγιο, να το ζητά με επιμονή από τον θεραπευτή του και να παρακολουθείται τακτικά ώστε να δοθεί η οριστική λύση στο πρόβλημα.

Μοροχλιάδης Στέφανος

Φυσικοθεραπευτής

Bcs, MT, RT, Formthotics specialist