Interstitium : Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τελικά ένα νέο όργανο;

Το Interstitium βοηθά να συγκρατούνται τα όργανα στη θέση τους, αλλά τελικά μάλλον δεν κάνει μόνο αυτό.

Το ανθρώπινο σώμα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο. Θα ήταν τουλάχιστον ανόητο να πιστεύουμε πως γνωρίζουμε τα πάντα για τους μηχανισμούς ομαλής λειτουργίας του. Έτσι οι ερευνητές διαρκώς ανακαλύπτουν νέους τρόπους με τους οποίους το ανοσοποιητικό απαντά στα ερεθίσματα και τα κύτταρα επιβιώνουν μέσα στο σώμα μας. Βέβαια αυτές οι μικρές ή και μεγάλες διαπιστώσεις απέχουν αρκετά από την ανακοίνωση για την ανακάλυψη ενός νέου τεράστιου οργάνου.

Οι τελευταίες ιατρικές επιστημονικές αναφορές κάνουν λόγο για ένα άγνωστο νέο όργανο. Η δομή του interstitium αποτελείται από ένα δίκτυο συνδετικού ιστού και το συναντούμε κυριολεκτικά σε όλο το σώμα. Περιβάλλει τα όργανα του πεπτικού, του αναπνευστικού, του κυκλοφορικού και του μυοσκελετικού συστήματος.

Η διαφοροποίηση του από το έταιρο ‘σεντόνι’ που περιβάλλει τα όργανα, την περιτονία, είναι ότι διατρέχεται από ένα δίκτυο κυκλοφορίας ενός προ-λεμφικού υγρού. Και αυτή η διαφοροποίηση το κάνει τόσο σημαντικό ώστε οι επιστήμονες να είναι έτοιμοι να το κατατάξουν ανάμεσα στα σημαντικότερα όργανα του σώματος. Ίσως τελικά να βρέθηκε ο τρόπος με τον οποίο σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, εξαπλώνονται. Ας δούμε όμως αναλυτικά με τι έχουμε να κάνουμε.

Τι είναι το interstitium;

Αντίθετα με πιο σταθερά και συμπαγή όργανα, όπως ο πνεύμονας και το συκώτι, το interstitium είναι ένα πιο ρευστό και ελαστικό όργανο. Θα μπορούσε να προσομοιαστεί με το δέρμα. Όπως το δέρμα καλύπτει το σώμα εξωτερικά έτσι και το interstitium καλύπτει το εσωτερικό του σώματος εξασφαλίζοντας ουσιαστικά επικοινωνία ανάμεσα σε όλα τα όργανα.

Η εντύπωση που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια ήταν πως το interstitium είναι απλά μια στρώση συνδετικού ιστού, κάτι αναμενόμενο δηλαδή. Γνωρίζαμε τις ιδιότητες αυτού του ιστού και τον σημαντικό πλήν περιορισμένο ελαφρώς προστατευτικό ρόλο του.

Η δομή του συνδετικού ιστού τον κάνει να έχει μια μάλλον ‘σφιχτή’ μορφή, κάτι το οποίο είναι ιδανικό για τη στήριξη των οργάνων. Και αυτή η θεωρία ταίριαζε απόλυτα με τον ρόλο που είχαν δώσει οι επιστήμονες στη δομή αυτή, πριν ονομαστεί interstitium.

Αλλά η έρευνα έδειξε πως τελικά αυτός ο συνδετικός ιστός έχει κάτι διαφορετικό. Όταν οι ερευνητές κοίταξαν καλύτερα, παρατήρησαν ανάμεσα στα κύτταρα μια σειρά από σάκους με υγρό.

Οι δε σάκοι ενώνονται μεταξύ τους με μια σειρά σκληρού αλλά ελαστικού ιστού, γεμάτου με σημαντικές πρωτεϊνες. Φυσικά όλα τα παραπάνω αυτόματα σήμαναν την ανεξαρτητοποίηση της νέας δομής από τον απλό συνδετικό ιστό. Και έτσι προέκυψε το interstitium.

Interistial fluid : Το υγρό που κυκλοφορεί στο interstitium

To υγρό που κυκλοφορεί στο interstitium αποτελεί έναν επιπλέον τρόπο μεταφοράς θρεπτικών συστατικών και ειδικών πρωτεϊνών ανάμεσα στα όργανα, τα κύτταρα και τα αγγεία. Επίσης μεταφέρει κατάλληλες ουσίες οι οποίες σηματοδοτούν σημαντικές λειτουργίες. Τέλος είναι ένας τρόπος μεταφοράς αντιγόνων και κυτοκίνων, ουσίες σημαντικές για το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η χημική σύσταση του υγρού αυτού διαφέρει ανάλογα την περιοχή ενώ επίσης διαφοροποιείται σε καταστάσεις όπως το οίδημα, η ανάπτυξη ή ασθένειες όπως η καρδιακή και η νεφρική ανεπάρκεια.

Η συνολική ποσότητα του υγρού που κυκλοφορει στο interstitium αντιστοιχεί στο 20% του σωματικού βάρους, ποσότητα που φυσικά δύναται να αλλάζει σε περιπτώσεις ασθένειας όπως ο καρκίνος και ιδιαίτερα σε όγκους που προσβάλλουν το interstitium.

Γενικά στο interstitial fluid όπως λέγεται επισήμως έχουν αποδοθεί ιδιότητες παρόμοιες με αυτές της λέμφου. Για αυτό και ονομάζεται απο πολλούς προ-λεμφικό υγρό. Εικάζεται μάλιστα πως υπάρχει και επικοινωνία με το λεμφικό σύστημα, κάτι το οποίο θα εξηγούσε αρκετά καλά ορισμένες ιδιότητες του λεμφικού συστήματος όπως την ανοσοποιητική του λειτουργία.

Πως είχε διαφύγει κάτι τόσο σημαντικό από την επιστημονική κοινότητα;

Η σύγχρονη ιατρική έχει στη διάθεση της μια πληθώρα εξαιρετικά αναλυτικών απεικονιστικών μέσων, μέσω των οποίων μπορεί να γίνει ανάλυση και παρατήρηση ακόμα και πολύ μικρών κατασκευών όπως το εσωτερικό του εντέρου ή τα στεφανιαία αγγεία.

Οπότε πως μας ξέφυγε κάτι τόσο σημαντικό;

Αρκετοί παθολογοανατόμοι είχαν αναφέρει την παρουσία της ανατομικής δομής, κατατάσσοντας την ωστόσο όπως προείπαμε στις δομές συνδετικού ιστού

Όταν εξετάζουν τους ιστούς σε μικροσκοπικό επίπεδο (πχ σε βιοψία καρκινικών κυττάρων), οι παθολογοανατόμοι ουσιαστικά ετοιμάζουν λεπτές ΄φέτες’ ιστού, τις αφυδατώνουν και χρησιμοποιούν βάμματα ώστε να καταλήξουν σε παθολογικά συμπεράσματα. Αυτή ακριβώς η αφυδάτωση δεν επέτρεπε την ανακάλυψη του interstitium, αφού μετά την αφαίρεση των υγρών φαινόταν σαν μια απλή στρώση συνδετικού ιστού.

Όταν (τυχαία) οι επιστήμονες παρατήρησαν τον ιστό ανέπαφο, διαπίστωσαν την ύπαρξη των υδροφόρων σάκων.

Μάλιστα μετά την πρώτη παρατήρηση της νέας δομής, έγιναν επαναληπτικές έρευνες σε διάφορα σημεία του σώματος με μια μέθοδο που ονομάζεται ‘confocal laser endomicroscopy’. Ουσιαστικά ,με χρήση laser χαμηλής συχνότητα, σκανάρεται μια περιοχή σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο, αποδίδοντας μια 3D απεικόνιση. Και εδώ πλέον φάνηκε το interstitium πιο ξεκάθαρα.

Γιατί χαρακτηρίστηκε σαν όργανο;

Ένα όργανο θα πρέπει να είναι αυτόνομο και ανεξάρτητο στη λειτουργία του, επιτελώντας έναν συγκεκριμένο και ξεχωριστό ρόλο. Με αυτή την έννοια, είναι ξεκάθαρο πως το interstitium είναι ένα όργανο : πέρα από την προστασία και τη στήριξη των οργάνων που περιβάλλει, αποτελεί και ένα δίκτυο μεταφοράς ενεργών πρωτεϊνών, περίπου όπως η λέμφος. Επιπλέον φαίνεται πως δρα και στην απόσβεση των κραδασμών. Έχει τη δυνατότητα να συμπιέζεται και να διατείνεται, αποτρέποντας τραυματισμούς οργάνων κατά την κίνηση ή την έντονη μυϊκή σύσπαση.

Αποτελεί και επίσημα όργανο;

‘Όχι ακόμα. Οι πρώτες αναφορές το χαρακτηρίζουν ως όργανο ωστόσο αυτό δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα. Για να γίνει θα πρέπει αρκετές ακόμα ερευνητικές ομάδες να καταλήξουν στα ίδια συμπεράσματα σχετικά με την ανεξαρτησία και την ιδιαίτερη λειτουργία του interstitium.

Αυτό όπως είναι εύκολα αντιληπτό θα διαρκέσει κάποια χρόνια. Εως τότε το interstitium δεν θα αποτελεί επίσημα νέο όργανο.

Γιατί έχει τόση σημασία να το χαρακτηρίσουμε σαν όργανο;

Η αναγνώριση του ως όργανο θα βοηθήσει ώστε να μπεί στο επίκεντρο των επιστημόνων και να διαφωτιστεί η πλήρης λειτουργία του. Ήδη εκφράζονται αρκετές ενδιαφέρουσες απόψεις, όπως ο ρόλος που μπορεί να παίζει στη σειρά των μεταστάσεων ή στις μεταστάσεις τις ίδιες.

Αν αντιληφθούμε πως λειτουργεί η διαδικασία επικοινωνίας του interstitium σε όλο το σώμα, ποιος είναι ο ρόλος του υγρού, ποια είναι η σύσταση του, ποια η πιθανή διασύνδεση του με το λεμφικό σύστημα και πως ενώνει απομακρυσμένες περιοχές ίσως να μπορέσουμε να λύσουμε αρκετά από τα ερωτηματικά της σύγχρονης επιστημονικής κοινότητας.

Για παράδειγμα θα μπορούσε να παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία των οιδημάτων ή σε ασθένειες όπως η νεφρική ανεπάρκεια όπου η ποσότητα των υγρών του σώματος παίζει σημαντικό ρόλο. Βέβαια ανεξάρτητα αν τελικά πάρει τον τίτλο του οργάνου, είναι σίγουρο πως το interstitium ανοίγει νέες προοπτικές στον ιατρικό κόσμο.

Στέφανος Μοροχλιάδης

BSc, MT, RT, Formthotics specialist