Μύθοι και αλήθειες για το λεμφοίδημα

Το λεμφοίδημα είναι μια συνεχώς αυξανόμενη πάθηση, ιδιαίτερα σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία (χειρουργείο, ακτινοβολίες) καρκίνου.

Οι συχνότερες περιπτώσεις είναι γυναίκες μετά από μαστεκτομή και καθαρισμό λεμφαδένων. Το λεμφικό σύστημα πλήττεται και αδυνατεί πλέον να φέρει εις πέρας το λεμφικό φορτίο της περιοχής. Το αποτέλεσμα είναι να συγκεντρώνεται λεμφικό υγρό, να υπάρχει διόγκωση και κατά συνέπεια μειωμένη λειτουργικότητα και κίνδυνος λοιμώξεων.

Μύθος:  Δεν υπάρχει θεραπεία για το λεμφοίδημα

Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Το λεμφοίδημα δεν θεραπεύεται πλήρως, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως είναι μη αντιμετωπίσιμο.

Αντιθέτως, με την ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία, την συμπιεστιεστική περίδεση και την εφαρμογή ενδύματος συμπίεσης το λέμφοίδημα είναι διαχείρισιμο.

Το πρήξιμο μπορεί να μειωθεί δραματικά , η ποιότητα ζωής μπορεί να επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα και η λειτουργικότητα να κινείται σε υψηλά επίπεδα.

Τελευταία έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται και χειρουργικές μέθοδοι μεταμόσχευσης λεμφαδένων, οπότε ίσως μελλοντικά να μιλάμε για πλήρη αποκατάσταση του λεμφικού συστήματος.

Μην ξεχνάτε πως η ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία  MLD/CDT θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο και πιστοποιημένο θεραπευτή, σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει σοβαρός κίνδυνος το λεμφοίδημα να μην αντιμετωπιστεί σωστά και πολύ γρήγορα να περάσει σε προχωρημένο και δύσκολα αναστρέψιμο στάδιο.

Μύθος: Δεν ανέπτυξα λεμφοίδημα μετεγχειρητικά, οπότε δεν θα εμφανίσω ποτέ.

Δυστυχώς το λεμφοίδημα δεν μπορεί να προβλεφτεί με ακρίβεια και δεν εμφανίζεται πάντα αμέσως μετά το χειρουργείο. Στην πραγματικότητα μπορεί να εμφανιστεί λεμφοίδημα πχ μετά από μια μαστεκτομή ακόμα και 3 χρόνια μετά το αρχικό χειρουργείο και μάλιστα χωρίς να υπάρξουν ιδιαίτερα προειδοποιητικά σημάδια.

Σε τέτοιες, όχι τόσο συχνές περιπτώσεις, το λεμφικό σύστημα καταφέρνει να αντισταθμίζει την καταστροφή λεμφικών αγγείων ωστόσο ουσιαστικά ακροβατεί σε πολύ λεπτές ισορροπίες.

Αυτό σημαίνει πως μπορεί για σχετικά ασήμαντο λόγο, όπως το τσίμπημα ενός κουνουπιού ή μια αμυχή,να αναπτυχθεί λεμφοίδημα αρκετό καιρό μετά από μια επέμβαση.

Αυτό που μπορεί να κάνει ένας ασθενής με προδιάθεση για λεμφοίδημα είναι να τηρεί κάποιους κανόνες στη διατροφή του, να προσέχει το επηρεασμένο άκρο και να κάνει προληπτικά 1-2 φορές το χρόνο μερικές αποσυμφορητικές θεραπείες ώστε να βοηθήσει και να ξεκουράσει το λεμφικό του σύστημα.

Μύθος: Μου αφαίρεσαν μόνο 2-3 λεμφαδένες οπότε δεν θα αναπτύξω λεμφοίδημα.

Ο αριθμός των λεμφαδένων που αφαιρούνται δεν παίζει απαραίτητα καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση ή μη του λεμφοιδήματος. Μπορούμε να πούμε πως η αφαίρεση παραπάνω από 5 λεμφαδένων αυξάνει κατά πολύ το ρίσκο εμφάνισης οιδήματος.

Όμως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η αφαίρεση ενός και μόνο λεμφαδένα έχει οδηγήσει στο λεμφοίδημα.

Αλλά και αντιθέτως έχουμε δει περιπτώσεις που ένας και μόνο εναπομείνων λεμφαδένας έχει κρατήσει τις ισορροπίες και διαχειρίζεται το λεμφικό φορτίο.

Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός, κάθε χειρουργείο είναι διαφορετικό, κάθε λεμφικό σύστημα είναι μοναδικό και έτσι κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο.

Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ όλοι μας έχουμε 2 μάτια, 2 αυτιά, 1 στομάχι, 2 πνέυμονες κλπ ο αριθμός των λεμφαδένων αποκκλίνει από άτομο σε άτομο τόσο σε αριθμό όσο και σε διατομή.

Μύθος:  H άσκηση μπορεί να μου προκαλέσει λεμφοίδημα – Με το λεμφοίδημα δεν θα μπορώ πλεόν να σηκώνω βάρη ή να ασκούμαι

Η αλήθεια έιναι ακριβώς η αντίθετη, απλά με μερικές προληπτικές συμβουλές. Οι μετα-καρκινικοί ασθενείς θα πρέπει να παροτρύνονται να ασκούνται και να επιστρέφουν στις φυσιολογικές δραστηριότητες τους. Απλά δεν θα πρέπει να υπερβάινουν τα όρια της κόπωσης.

Η στασιμότητα και ή μυϊκή αδράνεια είναι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε λεμφοίδημα, καθώς δεν ευνοούν καθόλου την λειτουργία των λεμφαγγείων και την ανάπτυξη παράπλευρης λεμφικής κυκλοφορίας.

Αλλά και οι ασθενείς με λεμφοίδημα θα πρέπει να ασκούνται, με προσοχή στον τρόπο και τα όρια, καθώς για ανατοφυσιολογικούς και ψυχολογικούς λόγους η άσκηση μπορεί να αποτελέσει έναν σημαντικό παράγοντα αντιμετώπισης του πλεονάζοντος λεμφικού υγρού.

Μοροχλιάδης Στέφανος

Φυσικοθεραπευτής Bcs, MT, RT, Formthotics specialist