Τι είναι το Trigger Point;

Ιστορική αναδρομή των Trigger Points

Η μελέτη των μυοσκελετικών επώδυνων συνδρόμων ξεκινά από το 15^ο αιώνα. Ωστόσο η θεωρία των μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης και η αποδοχή των όρων trigger points και myofascial pain έγινε πρόσφατα, το 1942.

Η γιατρός , και προσωπική ρευματολόγος του J.F.Kennedy, δρ Janet Travel εισηγαγε πρώτη την έννοια των στοχευμένων σημείων πυροδότησης πόνου. Λίγο αργότερα, το 1960, η δρ.Travel συνεργάστηκε με τον δρ David Simons MD ώστε να αναλύσουν περισσότερο την έννοια των trigger point.

Το 1983 εξέδωσαν ένα αναλυτικό σύγγραμμα με την ονομασία "Myofascial Pain and Dysfunction - The Trigger Point Manual".

Το βιβλίο αυτό ήταν πραγματικά μια επανάσταση στον ιατρικό κόσμο και βοήθησε, μαζί με άλλες έρευνες και βιβλία που εκδόθηκαν μετά, να εδραιωθούν οριστικά οι έννοιες trigger points και myofascial trigger point therapy στις θεραπευτικές νόρμες ορθοπαιδικών, φυσικοθεραπευτών και ρευματολόγων.

Έκτοτε πλήθος σεμιναρίων έχουν δημιουργηθεί, ιατρικές συζητήσεις έχουν γίνει και ασθενείς έχουν επωφεληθεί από τις θεραπευτικές μεθόδους αντιμετώπισης του μυοπεριτονιακού πόνου.

Φυσικά έχουν εκδοθεί και πολλά βιβλία, τα σημαντικότερα των οποίων θα βρείτε στο online βιβλιοπωλείο της Healthaction

Ορισμός της έννοιας των Trigger points

Κλινικά μιλώντας, τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης μπορούν εύκολα να περιγραφούν με την εμπειρική περιγραφή ‘ μικρές επώδυνες περιοχές του μυός’.

Σε μικροσκοπικό επίπεδο, η ανατομική αλλαγή επισυμβαίνει στις μυϊκές ίνες προκαλώντας μια μόνιμη σύσπαση και μείωση του φυσιολογικού μήκους.

Οι αιτίες συνήθως είναι μια υπέρχρηση του μυός ή ο λανθασμένος τρόπος μιας επαναλαμβανόμενης φόρτισης σε εμβιομηχανικό επίπεδο.

Μια θεωρία υποστηρίζει πως δημιουργείται τοπικά ένας φαύλος κύκλος απότομης σύσπασης-μειωμενης παροχης οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών-μειωμένης ικανότητας επαναφοράς-δημιουργίας trigger point-συνεχιζόμενης σύσπασης.

Η παραπάνω θεωρία είναι γνωστή και ως "Energy Crisis Theory" και λειτουργεί πιο αναλυτικά ως εξής :

Μια απότομη ή επαναλαμβανόμενη σύσπαση προκαλεί τραυματισμό στο σαρκοπλασματικό δίκτυο.

Αυτός ο τραυματισμός προξενεί την απελευθέρωση ιόντων ασβεστίου εντός των μυϊκών ινών.

Σαν αποτέλεσμα, αυτά τα ιόντα συμπιέζουν διαρκώς τα μικρά αιμοφόρα αγγεία της περιοχής, εμποδίζοντας την σωστή παροχή οξυγόνου και διατροφικών στοιχείων.

Αυτή η μεταβολική διαταραχή της περιοχής στα μυϊκά κύτταρα είναι γνωστή ως ‘’κυτταρική ενεργειακή κρίση’’.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι η τοπική φλεγμονή και πόνος, που οδηγούν επίσης σε επιπλέον σύσπαση των μυϊκών ινών και την δημιουργία trigger points.

Επίσης σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως το ασβέστιο είναι παράγοντας έκλυσης σύσπασης των μυϊκών ινών, και έτσι η παρουσία των ιόντων ασβεστίου δεν αφήνει την χάλαση της σύσπασης στο συγκεκριμένο σημείο που παρατηρείται ο πόνος.

Πόνος και Trigger Points

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα trigger points μπορούν να αποτελέσουν μια σημαντική αιτία για την παρουσία πόνου και δυσλειτουργίας σε ένα μυ.

Ωστόσο το γεγονός πως επηρεάζουν και την περιτονία, κάνει τον πόνο να μοιάζει διάχυτος ή να γίνεται ασθητός σε απομακρυσμένα σημεία.

Έτσι για πολλά χρόνια δεν μπορούσε να γίνει αντιληπτή η σχέση trigger point - έντονου πόνου.

Μόνο αφότου καθιερώθηκε το θεωρητικό υπόβαθρο και έγινε κατανοητό πως τα trigger points συγκεκριμενοποιούνται μέσω της εντοπισμένης πίεσης, μπόρεσε και να χρησιμοποιηθεί η θεραπεία trigger point για διαχείριση πχ χρόνιων πόνων ή ακόμα και πονοκεφαλων.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως πονοκέφαλος μπορεί να προκληθεί από την παρουσία ενεργών trigger points στους μυς του αυχένα ή στον τραπεζοειδή!

Επίσης είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως αρκετές φορές δημιουργούνται (ακόμα άγνωστο πως και γιατί) ανενεργά trigger points, τα οποία εφόσον δεν λάβουν το εκλυτικό ερέθισμα (πχ τραυματισμός) παραμένουν για όλη μας τη ζωή ασυμπτωματικά.

Αυτό φυσικά σημαίνει πως μπορεί να διαχειριστούμε αποτελεσματικά ένα επώδυνο σημείο πυροδότησης, ωστόσο εκείνο ίσως στο μέλλον να επανενεργοποιηθεί.

Η κλινική εμπειρία εκατοντάδων συναδέλφων έχει οδηγήσει ακόμα και στην κατασκευή ενός χάρτη trigger points, ώστε να γνωρίζει ο θεραπευτής σε ποια σημεία να ‘ψάξει’ για πιθανά επώδυνα συμπτώματα.

Ο χάρτης των trigger point της Healthaction είναι ο μοναδικός γρήγορος οδηγός για τον ακριβή και εύκολο εντοπισμό των επώδυνων σημείων πυροδότησης.

Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως active trigger point area;

Τέσσερα είναι τα διαγνωστικά κριτήρια που προτείνει η διεθνής βιβλιογραφία αλλά και επιβεβαιώνει η κλινική εμπειρία

• Μια τεντωμένη ζώνη από ένα σύνολο μυϊκών ινών(taut band) εντός του μυός
• Μια περιοχή ευαίσθητη στην πίεση μέσα στο taut band
• Αναφερόμενος πόνος από τον ασθενή, εντοπισμένος σε ένα trigger point
• Μια τοπική αντίδραση σύσπασης/εκπόλωσης (twitch response) ως αποτέλεσμα μηχανικής επίδρασης (dry needling) στο επώδυνο σημείο.

Αυτά τα σημεία έχουν υψηλή αξιοπιστία και είναι τα gold standard στην αναγνώριση τοπικών επώδυνων μυοπεριτονιακών σημείων.

Στόχοι της θεραπευτικής παρέμβασης

Οι θεραπευτικοί στόχοι της διαχείρισης των trigger point συνοψίζονται παρακάτω:

• Βελτίωση της αιματικής κυκλοφορίας της περιοχής
• Διάταση και επαναφορά του μήκους των μυϊκών ινών
• Διαχείριση και απελευθέρωση της περιτονίας της περιοχής

Trigger Point Therapy – Σε τι αναφέρεται;

Η μυοπεριτονιακή θεραπεία trigger points, αναφέρεται στη διαχείριση των μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης που μπορούμε να συναντήσουμε στους μυς και την περιτονία που τους περιβάλλει.

Τα trigger points είναι μικρές αρκετά επώδυνες περιοχές που εντοπίζονται στις μυοτενόντιες κατασκευές και επηρεάζουν συνήθως και την περιτονία.

Trigger points μπορούμε να συναντήσουμε κυριολεκτικά σε ολόκληρο το σώμα και αρκετές φορές είναι η κύρια αιτία ενός χρόνιου μυοσκελετικού πόνου.

Ένας πιστοποιημένος – εκπαιδευμένος θεραπευτής μπορεί να ‘’απελευθερώσει’’ αυτά τα επώδυνα και τεταμένα σημεία, βοηθώντας σημαντικά στην απομάκρυνση του πόνου και τη βελτίωση της λειτουργικότητας του θεραπευόμενου μυός και της ανατομικής περιοχής που τον περιβάλλει.

Τα θεραπευτικά αποτελέσματα συνήθως είναι μακροχρόνια και κάποιες φορές μόνιμα (αν και τα trigger points παραμένουν, αλλά είναι σε αδράνεια).

Μέθοδοι θεραπείας

Παρότι έχουν δοκιμαστεί κάποιες μέθοδοι, 2 έχουν επικρατήσει και μπορούν να εφαρμοστούν είτε χωριστά είτε σε συνδυασμό. Οι 2 θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι η δια χειρός θεραπεία (manual trigger point therapy) και η μέθοδος της ξηράς βελόνας (dry needling therapy).

Η Manual Trigger Point Therapy περιλαμβάνει διάφορους χειρισμούς των μυών, του συνδετικού ιστού και της περιτονίας, με προεξάρχουσα την εφαρμογή πίεσης και μικροκίνησης στο trigger point.

Πρόσφατα ο ελβετικός οργανισμός trigger point (ΙΜΤΤ) δημιούργησε ένα ειδικό ξυλάκι, με μελετημένη λαβή και επιφανεια επαφής ώστε ο θεραπευτής να μην κουράζει/καταπονεί τον αντίχειρα και τον καρπό του στην προσπάθεια να εφαρμόσει τις τεχνικές του.

Μην ξεχνάμε πως πολλές φορές τα trigger point εντοπίζονται σε εν τω βάθει μυϊκές κατασκευές και χρειάζεται επιπλέον πίεση χρόνος εφαρμογής, οπότε το trigger point wood είναι ένα ανεκτίμητης αξίας εργαλείο θεραπείας.

*το επίσημο trigger point wood της IMTT κατασκευάζεται και διανέμεται αποκλειστικά από την Healthaction στην Ελλάδα

Η μέθοδος Dry Needling περιλαμβάνει την εισαγωγή μιας αποστειρωμένης βελόνας βελονισμού στο επηρεασμένο σημείο, βελτιώνοντας ουσιαστικά την αιματική κυκλοφορία και προκαλώντας τελικά μια ‘αποσυμπίεση’ της περιοχής.

Η μέθοδος, καθώς είναι παρεμβατική, πρέπει να γίνεται με προσοχή και κατόπιν εκπαίδευσης. Όσο πιο εντοπισμένα πάει η βελόνα στο σημείο πυροδότησης τόσο καλύτερο το αποτέλεσμα.

Τέλος τα foam rollers και τα massage gun είναι τα τελευταία σύγχρονα εργαλεία διαχείρισης trigger point

Μοροχλιάδης Στέφανος

Φυσικοθεραπευτής PT, MT, RFL, Formthotics specialist

πηγή πληροφοριών: Trigger point academy D.G.Simons