Ρήξη αχιλλείου τένοντα – Οι 10 συχνότερες απορίες των ασθενών

Γράφει ο Μοροχλιάδης Στέφανος, Medical Social & Digital Marketeer της Healthaction

Ρήξη αχιλλέιου τένοντα – Τι είναι και πόσο συχνά συμβάινει;

Η Ρήξη αχιλλέιου τένοντα αφορά στην μερική ή πλήρη διακοπή της συνέχειας του τένοντα που συνδέει τους μύες της γαστροκνημίας με το οστό της πτέρνας.

Η ρήξη αχιλλείου τένοντα είναι ένας σχετικά συχνός τραυματισμός. Υπολογίζεται ότι συμβαίνει σε 5-10 άτομα ανα 100.000, με συχνότερη την ηλικία των 30-49. Ο τραυματισμός επισυμβαίνει συχνότερα σε άνδρες.

Είναι μια κατάσταση που θα συναντήσουμε κυρίως σε αθλητές που ασχολούνται με εκρηκτικά αθλήματα (άνω του 80%)  όπως το ποδόσφαιρό, το μπάσκετ, το άλμα εις ύψος, το τρέξιμο κλπ.

Οι συχνότερες ερωτήσεις που λαμβάνουμε από τους ασθενείς για τη ρήξη αχιλλείου τένοντα είναι οι παρακάτω:

Ποια είναι τα συμπτώματα στη ρήξη αχιλλείου τένοντα;

Όταν έχετε μια ρήξη αχιλλείου τένοντα, ειδικά μια πλήρη ρήξη, θα ακούσετε έναν χαρακτηριστικό ‘εσωτερικό’ ήχο ακολουθούμενο από άμεσο διαξιφιστικό πόνο στην οπίσθια πλευρά του κάτω τριτημορίου του άκρου ποδός. 

Αρκετοί παθόντες αναφέρουν πως στην αρχή πίστεψαν πως απλά κάτι τους χτύπησε, η αίσθηση ήταν σαν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο να έπεσε με δύναμη στον αχίλλειο τένοντα ή στην πτέρνα τους.

Ξαφνικά δεν θα μπορείτε να στηρίξετε το βάρος σας στο πάσχον πόδι και θα επηρεαστεί δραματικά η ικανότητα φυσιολογικής βάδισης.

Αν προσπαθήσετε να σταθείτε στις μύτες των ποδιών ή αν θελήσετε απλά να κάνετε πελματιαία κάμψη (κίνηση σαν να θέλετε να πατήσετε ‘γκάζι’ ή να ανεβείτε σκαλοπάτι) θα είναι δύσκολο εως και αδύνατο. 

Ο πόνος θα παραμείνει και θα ακολουθήσει σημαντικό οίδημα της περιοχής, με έντονο και αυξανόμενο πρήξιμο.

Εφόσον βρεθείτε σε αυτή την κατάσταση πρέπει να κάνετε 2 πράγματα:

1. Μην προσπαθείτε να κινήσετε το πάσχον άκρο, καθώς ίσως δεν έχετε ακόμα πλήρη ρήξη και δεν θα ήταν καλό να την προκαλέσετε

2. Επισκεφτείτε άμεσα έναν επαγγελματία υγείας (ορθοπεδικό ιατρό, χειρούργο) για εξετάσεις και άμεση εκκίνηση θεραπευτικής αγωγής. Μην περιμένετε να δείτε αν ‘θα περάσει μόνο του’ (μολονότι αυτό μπορεί και να συμβεί με μικρές μερικές ρήξεις)

Πότε είναι πιθανότερο να πάθω ρήξη αχιλλείου τένοντα;

Ο εν λόγω τραυματισμός συμβαίνει όταν ο τένοντας για κάποιο λόγο (πχ υπέρχρηση ή απότομη επιβάρυνση) φτάσει στο δομικό του όριο, δηλαδή στο μέγιστο βαθμό επιβάρυνσης που είναι κατασκευασμένος ή προπονημένος να αντέχει.

Η υπερδιάταση του λόγω απότομης σύσπασης του γαστροκνημίου ή λόγω έντονης ραχαίας κάμψης, είναι η συνήθης αιτία του τραυματισμού. Τα παραπάνω μπορεί να συμβούν σε μια αθλητική διαδικασία αλλά και σε απλές καθημερινές καταστάσεις όπως πτώση από μεγάλο ύψος, γλίστρημα, απότομη ανάβαση σε σκάλες κλπ

Γιατί μπορεί να πάθω ρήξη αχιλλείου τένοντα;

Όπως προείπαμε πάνω από το 80% των τραυματισμών αχιλλείου αφορά αθλητές, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες. Ο τραυματισμός σε αθλητές οφείλεται σε πολλούς παράγοντες προεξάρχoυσας της έντονης και επαναλαμβανόμενης επιβάρυνσης στα δομικά όρια της ανατομικής κατασκευής του τένοντα.

Ωστόσο ο καθένας μπορεί να έχει αυξημένες πιθανότητες του εν λόγω τραυματισμού εξαιτίας των παρακάτω: 

• Η φυσική διαδικασία γήρανσης και φθοράς του τένοντα

• Προηγούμενοι τραυματισμοί άλλων κοντινών ανατομικών περιοχών πχ θλάση γαστροκνημίου, πελματιαία απονευρωσίτιδα ή τραυματισμοί γόνατος 

• Αυξημένο βάρος - παχυσαρκία

• Χρήση κορτικοστεροειδών στην περιοχή

• Λανθασμένη τεχνική ή επαναλαμβανόμενη κίνηση όπως καθημερινή ανάβαση σκάλας

• Κακή εμβιομηχανική άκρου ποδός όπως η πλατυποδία και η κοιλοποδία, που δεν αντιμετωπίζονται με χρήση ορθωτικών πελμάτων. 

Μπορεί η ρήξη αχιλλείου τένοντα να αυτό-ιαθεί;

Η μερική ρήξη αχιλλείου τένοντα υπάρχει περίπτωση να μπορεί να αποκατασταθεί χωρίς καμία θεραπευτική παρέμβαση.

Ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρξει ατελής ίαση με σοβαρό κίνδυνο επανατραυματισμού και πλήρους ρήξης. Σε κάθε περίπτωση τραυματισμού αχιλλείου τένοντα θα πρέπει να υπάρχει ιατρική γνωμάτευση και διάγνωση καθώς και φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση.

Έτσι μειώνονται εξαιρετικά σημαντικά οι πιθανότητες για επανατραυματισμό και τραυματικές ‘περιπέτειες’.

Ρήξη αχιλλείου τένοντα και Πρόληψη 

Η ρήξη αχιλλείου τένοντα, εκτός εξαιρετικά σπάνιων περιπτώσεων προδιάθεσης λόγω σχετικών παθήσεων, δεν έχει κληρονομικό χαρακτήρα. Επομένως μπορεί να προληφθεί πλήρως. Οι τρόποι είναι οι εξής: 

1. Ενδυνάμωση και διάταση των μυών της γαστροκνημίας. Η διάταση των μυών της περιοχής είναι εξαιρετικής σημασίας.

2. Ποικιλία ασκήσεων. Εναλλαγή ασκήσεων εκρηκτικότητας (πχ τρέξιμο) με ασκήσεις χαμηλής επιβάρυνσης (πχ βάδιση ή κολύμβηση)

3. Επιλογή κατάλληλων επιφανειών επαφής ανάλογα τη δραστηριότητα (πχ μαλακό επίπεδο έδαφος στο εκρηκτικό τρέξιμο)

4. Διαδοχικότητα στον τρόπο επιβάρυνσης, με ομαλή μετάβαση από χαμηλές εντάσεις σε υψηλότερες. Σωστό ζέσταμα και τεχνική πριν τις μεγάλες επιβαρύνσεις.

5. Σωστή επιλογή υποδημάτων

6. Εξέταση, αξιολόγηση και στήριξη των πελμάτων με τα κατάλληλα ορθωτικά πέλματα

7. Εξέταση και αξιολόγηση του κύκλου βάδισης και τρεξίματος. Η μέθοδος του Digitsole Pro έχει κάνει αυτή τη διαδικασία εύκολη και αξιόπιστη.

Ταξινόμηση των ρήξων αχιλλείου τένοντα

Οι ρήξεις του Αχίλλειου τένοντα μπορούν να ομαδοποιηθούν σε 4 τύπους, ανάλογα με τη σοβαρότητα της ρήξης και τον βαθμό διάκενου των τμημάτων που έχουν υποστεί ρήξη:

Τύπος Ι: Μερικές ρήξεις ≤50% - συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά

Τύπος II: Πλήρης ρήξη με τενόντιο κενό ≤3 cm - τυπικά αντιμετωπίζεται με συρραφή των τενόντιων άκρων

Τύπος III: Πλήρης ρήξη με τενόντιο διάκενο 3 έως 6 cm - συχνά απαιτεί τενόντιο ή συνθετικό μόσχευμα

Τύπος IV: Πλήρης ρήξη με διάκενο >6 cm - αφορά παραμελημένες ρήξεις

Ρήξη αχιλλείου τένοντα – Να χειρουργηθώ ή όχι;

Η απάντηση εξαρτάται από το βαθμό και τον τύπο τραυματισμού, Σε μερικές ρήξεις γίνεται πρώτα μια προσπάθεια συντηρητικής αποκατάστασης και αν αποτύχει ακολουθεί χειρουργείο.

Σε πλήρεις ρήξεις, ειδικά βαθμού 3 ή 4, το χειρουργείο μοιάζει αναπόφευκτο αλλά έχει και τις καλύτερες πιθανότητες πλήρους αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση ο θεράπων ιατρός μαζί με το φυσικοθεραπευτή σας θα αποφασίσουν για την πραγματοποίηση ή όχι ενός χειρουργείου συρραφής του τένοντα.

Πόσο χρόνο διαρκεί η πλήρης αποκατάσταση στην ρήξη αχιλλείου τένοντα;

Η πλήρης αποκατάσταση στην ρήξη αχιλλείου τένοντα διαρκεί συνήθως 6 εως 12 μήνες, ανάλογα με την έκταση τραυματισμού, την φυσική κατάσταση του τραυματία και τις δραστηριότητες στις οποίες καλείται να επιστρέψει.

Φυσικά ο τρόπος θεραπείας (χειρουργείο ή συντηρητική αποκατάσταση), το θεραπευτικό σχέδιο και πρωτόκολλο αλλά και η προσήλωση του ασθενούς στο θεραπευτικό πλάνο μπορεί να μειώσουν το χρόνο επιστροφής στις δραστηριότητες. 

Το gold standard στα δοκιμασμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι φυσικά το βιβλίο του Brotzman: Ορθοπαιδική αποκατάσταση στην κλινική πράξη

Ρήξη αχιλλείου τένοντα  - Πότε μπορώ να οδηγήσω;

Εφόσον το αυτοκίνητό σας δεν είναι αυτόματο, ο χρόνος που θα χρειαστεί για να οδηγήσετε ξανά κυμαίνεται από 6-8 εβδομάδες.

Μετά από αυτό το διάστημα λογικά θα έχετε την ευκαιρία να δείτε κατά πόσο νιώθετε άνετα να χρησιμοποιήσετε το κάτω άκρο σας στην οδήγηση, για μικρές στην αρχή διαδρομές.

Εάν έχετε αυτόματο αυτοκίνητο και το τραυματισμένο άκρο σας δεν εμπλέκεται στην οδήγηση, ο χρόνος που θα χρειαστεί για να οδηγήσετε ξανά μπορεί να μειωθεί σε μόλις 2 εβδομάδες. Σε κάθε περίπτωση πρέπει πρώτα να συνεννοηθείτε με τον επαγγελματία υγείας που σας παρακολουθεί.

Μπορώ να περπατήσω ακόμα και με ρήξη αχιλλείου τένοντα;

Οι ασθενείς με ρήξη αχιλλείου τένοντα συνήθως μπορούν να περπατήσουν, έστω και με λανθασμένο πρότυπο. Φυσικά αυτό εξαρτάται από τον τύπο ρήξης (μερική ή πλήρης) και από τον βαθμό ρήξης (βλ. παραπάνω ταξινόμηση ρήξεων).

Ωστόσο εκτός ακραίων περιπτώσεων, ακόμα και μετά τον τραυματισμό, ο άκρος πόδας διατηρεί ένα ποσοστό ραχιαίας/πελματιαίας κάμψης, επιτρέποντας τη βάδιση. Φυσικά δε μιλάμε για φυσιολογική βάδιση, αλλά για κίνηση με μεταφορά σχεδόν όλου του φορτίου στο υγιές κάτω άκρο και με εντελώς λάθος τον κύκλο βάδισης όσον αφορά το ρυθμό και τις γνωστές φάσεις του.